Günümüzde Finlandiya yöneticilerinin Türkiye’yi üzdükleri ve politik yönden yanlış yolda oldukları bir gerçek. Türkiye, bu konuda sonuna kadar haklıdır. Geçmişte Finlandiya AB’ye katılmadan önce böyle değildi.  Gelelim konumuza: Turancılık, Pan-Turanizm ideolojisinin ilk doğum yeri olan Finlandiya, Rus Çarlığından ve ardından Sovyetler Birliğinden kaçan Tatar Türklerine anında oturum izni ve vatandaşlık vermesinden dolayı Türkiye’den sonra Tatarların ikinci yurdu olmuştur. Geçmişten günümüze, Finlandiyalı Tatar Türkleri her türlü hak özgürlüğüne sahiptirler. Turancılık ideolojisinin fikir babası olarak Finlandiyalı bilim adamı Mathias Aleksandr Castren kabul edilir. 1812’de doğan Castren 39 yıllık hayatına dilbilim üzerine birçok araştırma sığdırmıştır.  Ural-Altay dilleri üzerinde yaptığı çalışmalar sırasında Turan coğrafyası menşeli milletlerin akrabalığını tespit etmiş ve çalışmalarını bu yönde sürdürmüştür.

Çalışmasını Kuzey Avrasya dilleri üzerine genişleten bilim adamı bu dillerin kökeni olarak Ön Türkçe diyebileceğimiz bir sonuca ulaşmıştır. Finlandiya devlet fonlarından sağladığı burs ile Kuzey Avrupa’dan İç Sibirya’ya kadar geniş bir coğrafyada yaptığı incelemelerin sonuçlarını büyük bir heyecanla yayınladı. 1845’de başlayan Kazan’dan Güney Sibirya’ya olan gezisinden sonra etnoloji araştırmalarına ağırlık verdi ve Finler’in sadece bir Kuzey Avrupa ırkı olmadığını, Macarları da içine alan Turani kavimlerin çekirdeği olan Türkler’in bir kolu olduğunu tespit etti. Fikirleri Finlandiya bilim camiasında heyecanla karşılan ve büyük ilgi gördü. 1851’de Helsinki Üniversitesi’nde adına kurulan Fin Dili ve Edebiyatı kürsüsünün başına getirildi ve çalışmalarını geliştirmesi için desteklendi. 

Castren, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüşü dünyada ilk yazan kişidir. İlk olarak Finliler, Macarlar, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve tüm Türk boylarının bir araya getirilmesi fikri olarak ortaya çıkarmıştır. Yazdığı Turancılık adlı makalesi “Ülkücülüğün” ilk doğuşu olarak kabul edilir. 

Finler, Estonlar, Danlar, Vikingler, Laponlar, Letonlar ve  Anglar’ın da aynı kolun uzantıları olduğu üzerinde sonuca vardığını açıklayan Castren çok genç yaşta 1852’de Helsinki’de öldü.

Fikirlerinden etkilenen Macar aydınları 1870’de Budapeşte Üniversitesi’nde bir Türkoloji bölümü kurmuşlardır. Bunu da 1910 yılında siyasetçi ve tarihçi Kont Pal Teleki önderliğinde Budapeşte’de Turan Cemiyeti (Turanî Tarsasag) izlemiştir.

Bugün Turancılığın adının hem dernek ve hem de resmi siyasi Parti düzeyinde etkili olduğu 4 tane ülke vardır: Türkiye, Macaristan, Azerbaycan ve Finlandiya. 

KAYNAKLAR:

1- Yücel Tanay, Turancılığın doğuşundan günümüze Turancılar

2- Osman B. Karabacak, Mathias Aleksandr Castren 

3- Hartwig, G. (Georg). "The polar world : a popular description of man and nature in the Arctic and Antarctic regions of the globe". Longmans, Green and Co; Chapter XIII, page 168. Retrieved November 1, 2016.

4-  Chisholm 1911.

5-  Kaisa Häkkinen (February 12, 2012). "Matthias Alexander Castrén suomen kielen tutkijana" (PDF). University of Turku. Retrieved November 1, 2016.

6-  "M. A. Castrén". hamhelsinki. Retrieved November 1, 2016.

7-  Tapani Salminen. "Castrén, Matthias Alexander (1813 - 1852)". Kansallisbiografia. Retrieved December 9, 2020.

8-  "Castrén, Mathias A." Tietosanakirja. Retrieved November 1, 2016.

9-  "Castrén, Lovisa Natalia (Tengström)". kootutteokset. Retrieved November 1, 2016.

10-  "Tengström, Johan Jakob". filosofia. Retrieved November 1, 2016.

11-  "M. A. Castrén Society" . M. A. Castrén Society. Retrieved November 1, 2016.

(29.06.2022)